Αυτή η σκέψη περνά από το μυαλό πολλών ατόμων που επιθυμούν να χάσουν βάρος και δυσκολεύονται να το πετύχουν. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλά διαθέσιμα τεστ δυσανεξίας, ειδικά στο ίντερνετ, που (ψευδώς) υπόσχονται ότι βοηθούν στη μείωση βάρος. Η θεωρία πίσω από αυτά, είναι πως ο οργανισμός μας δεν μπορεί να μεταβολίσει αποτελεσματικά κάποια τρόφιμα, τα οποία είναι υπεύθυνα για την αύξηση του σωματικού βάρους και το πρόβλημα θα λυθεί οριστικά αν απλώς αφαιρέσουμε τα εν λόγω τρόφιμα από το διαιτολόγιό μας.
Η βιομηχανία γύρω από αυτά τα τεστ, επιστρατεύοντας την επίκληση στο συναίσθημα και τη δύναμη του marketing, έχει πετύχει το σκοπό της, δυστυχώς… Και κάθε χρόνο ολοένα και περισσότεροι σπαταλούν μια μικρή περιουσία προσπαθώντας να λύσουν τον «άλυτο» γρίφο γύρω από την απώλεια βάρους.. όταν η λύση είναι τόσο απλή. Πάμε λοιπόν να ρίξουμε λίγο φως στην υπόθεση και να ξεκαθαρίσουμε το θολό τοπίο.

Τροφική υπερευαισθησία χωρίς ή με τη συμμετοχή του ανοσοποιητικού

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Αλλεργιολογίας, ως τροφική υπερευαισθησία ορίζεται οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αντίδραση μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου, με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων (εξαιρούνται τοξικές αντιδράσεις). Ένα σύμπτωμα μπορεί να είναι οποιαδήποτε αλλαγή στο πώς αισθανόμαστε ή λειτουργούμε και μπορεί να εκδηλωθεί για παράδειγμα, ως εξάνθημα, πόνος στις αρθρώσεις ή κόπωση.
Όταν για τις αντιδράσεις αυτές υπεύθυνος είναι ένας ανοσολογικός μηχανισμός τότε χρησιμοποιείται ο όρος τροφική αλλεργία. Η απάντηση του οργανισμού μπορεί να είναι οξείας έναρξης και να εμφανιστούν άμεσα συμπτώματα (2-3 ώρες μετά την κατανάλωση τροφής), αλλά και καθυστερημένη (δηλαδή να περάσουν ώρες έως και ημέρες για την εμφάνιση συμπτωμάτων μετά την κατανάλωση της τροφής).
Όταν οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις προκύπτουν χωρίς τη συμμετοχή του ανοσοποιητικού συστήματος, αναφερόμαστε σε τροφικές δυσανεξίες, όπου το σώμα αντιδρά μέσω φυσικών και χημικών μηχανισμών. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η ατομική ευαισθησία σε κάποια συστατικά των τροφών (γεγονός εντελώς φυσιολογικό), όπως π.χ. στην καφεΐνη (καφές, τσάι, σοκολάτα), στις αφλατοξίνες (φασόλια, ρεβίθια), στην ισταμίνη (αλκοόλ, τυριά υψηλής ωρίμανσης, καπνιστά, όσπρια, θαλασσινά, κακάο, ξίδι).

Που είναι τώρα η παγίδα;

Η παγίδα έγκειται στο ότι κάποιοι συσχετίζουν ορισμένες τροφικές υπερευαισθησίες με δυσκολία στην απώλεια βάρους. ΚΑΜΙΑ, όμως, μελέτη δεν επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό πως «αν ένα ένοχο τρόφιμο δεν αναγνωριστεί ή δεν βγει από τη διατροφή, δεν θα υπάρξει μείωση βάρους». Είναι διαφορετικό να εντοπίζω ότι ένα τρόφιμο μου προκαλεί φούσκωμα, μετεωρισμό, κνησμό, κόπωση και άλλο ότι δεν θα μπορέσω να αδυνατίσω με αυτό το τρόφιμο στη διατροφή μου!
Ο λόγος βέβαια που πολλοί θεωρούν ότι χάνουν βάρος όταν αποκλείουν τα υποτιθέμενα ένοχα τρόφιμα, δεν είναι επειδή απέφυγαν π.χ. το μαρούλι ή το σπανάκι, αλλά επειδή τους υπέδειξαν να αφαιρέσουν ενεργειακά πυκνά τρόφιμα π.χ. τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, αλεύρι, ζάχαρη κ.ο.κ.

Ανεξάρτητα από την απώλεια βάρους

Συνήθεις (εναλλακτικές) μέθοδοι με τις οποίες τίθεται η διάγνωση για τροφική υπερευαισθησία/ δυσανεξία είναι:

1. Εξέταση αίματος IgG αντισωμάτων: αυτή η εξέταση αίματος ανιχνεύει αντισώματα IgG που υπάρχουν στο αίμα. Θεωρείται ότι αύξηση των IgG κατόπιν κατανάλωσης ενός τροφίμου υποδηλώνει υπερευαισθησία στο τρόφιμο αυτό.
2. Κινησιολογία: βασίζεται στην ιδέα ότι ορισμένα τρόφιμα προκαλούν μια ανισορροπία της ενέργειας στο σώμα, που ανιχνεύεται από τη δοκιμή της απόκρισης του μυός. Το άτομο κρατά το ύποπτο τρόφιμο που βρίσκεται σε ένα γυάλινο φιαλίδιο και ο επαγγελματίας υγείας ελέγχει την ανταπόκριση των μυών. Το αποτέλεσμα μπορεί να οδηγήσει στο να αποκλειστούν πολλά τρόφιμα από τη διατροφή, ωστόσο μελέτες δείχνουν ότι αυτή η δοκιμή δεν είναι τίποτα παραπάνω από καθαρή τύχη.
3. Ανάλυση τρίχας: μια μικρή τούφα από τα μαλλιά στέλνεται σε ένα εργαστήριο και τα ενεργειακά πεδία στα μαλλιά σαρώνονται. Τα αποτελέσματα συγκρίνονται με άλλα δεδομένα για τον προσδιορισμό μιας τροφικής υπερευαισθησίας. Δεν έχει επιστημονική βάση.
4. Λευκοκυτταρικό ή κυτταροτοξικό τεστ: είναι ένα τεστ αίματος όπου τα λευκά αιμοσφαίρια αναμειγνύονται με το ύποπτο τρόφιμο και αν διογκωθούν αυτό υποδηλώνει πιθανή υπερευαισθησία στο τρόφιμο. Δεν έχει επιστημονική βάση.
5. Δοκιμή παλμού: στην περίπτωση αυτή λαμβάνεται ο παλμός πριν την κατανάλωση φαγητού και έπειτα 15 λεπτά μετά την κατανάλωσή του. Αύξηση 10 παλμών ανά λεπτό υποδηλώνει τροφική δυσανεξία. Δεν έχει επιστημονική βάση.
6. Ηλεκτροδερματικό (Vega) τεστ: μετρά την ηλεκτρομαγνητική αγωγιμότητα στο σώμα. Το ένοχο τρόφιμο θα παρουσιάσει μια πτώση στην ηλεκτρομαγνητική αγωγιμότητα. Δεν έχει επιστημονική βάση.

Ωστόσο, στο παρόν, τα παραπάνω τεστ δεν έχουν ΚΑΜΙΑ επιστημονική τεκμηρίωση. Δηλαδή, ακόμα και αν κάποιος πραγματοποιήσει ένα τεστ και εντοπίσει τι τον ενοχλεί οργανικά, δεν θα πάρει έγκυρη πληροφορία.
Οι περισσότερες από τις παραπάνω μεθόδους δεν γίνονται καν αιματολογικά και ακόμα και η 1 η που γίνεται, δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως ως διαγνωστικό εργαλείο.

Η μόνη μέθοδος που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό κάποιος τροφικής δυσανεξίας είναι ο αποκλεισμός του ένοχου τροφίμου και η επανα-εισαγωγή του με συγκεκριμένη διαδικασία από ειδικό διαιτολόγο.

Οκ, έστω ότι κάποιος θέλει να κάνει κάποιο από αυτά τα τεστ, υπάρχει κίνδυνος;

Φυσικά και υπάρχει και δεν είναι καθόλου αμελητέος. Οι εναλλακτικές δοκιμές αναγνώρισης τροφικών υπερευαισθησιών μπορεί να οδηγήσουν στον αποκλεισμό μεγάλων ομάδων τροφίμων από το διαιτολόγιο του ατόμου, τις περισσότερες φορές χωρίς κανέναν απολύτως λόγο. Αυτό συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών στο θρεπτικό ισοζύγιο. Ακόμα όμως και όταν η υπερευαισθησία υπάρχει και αναγνωριστεί με την κατάλληλη και αξιόπιστη μέθοδο και εδώ το διαιτολόγιο πρέπει να καταρτιστεί σωστά και ισορροπημένα με τη βοήθεια ειδικού διαιτολόγου, ώστε να εξασφαλιστεί η κάλυψη των θρεπτικών αναγκών του ατόμου.

Και αν μέχρι τώρα δεν πειστήκατε, σας παραθέτω την επίσημη υπουργική απόφαση σχετικά με τα τεστ δυσανεξίας

Επίσημη υπουργική απόφαση

1. Ουδεμία σχέση, τουλάχιστον έως τώρα επιστημονικά τεκμηριωμένη, έχουν οι τροφικές υπερευαισθησίες με το σωματικό βάρος ή το μεταβολικό ρυθμό, τη ρύθμισή του, την απώλεια βάρους και το σχεδιασμό διαιτολογίου με αυτό το σκοπό.
2. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν στο εμπόριο αξιόπιστα και πιστοποιημένα για τη διαγνωστική τους αξία κλινικά τεστ ανίχνευσης διατροφικών δυσανεξιών.
3. Η χρησιμοποίηση των τεστ δυσανεξίας σε προγράμματα απώλειας βάρους δεν έχει καμία επιστημονική βάση.

Οπότε, κρατήστε ότι δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, μαγικές εξετάσεις, μαγικές λύσεις!
Η λύση είναι να τα βρούμε με τον εαυτό μας, να εκπαιδευτούμε σωστά στην υγιεινή διατροφή και να χτίσουμε σταδιακά μια υγιή σχέση με το φαγητό.