ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ

Ως δυσλιπιδαιμία χαρακτηρίζεται η γενικότερη διαταραχή της μεταβολικής ισορροπίας των λιπιδίων στο αίμα. Συνήθως, ο όρος αναφέρεται στη διατάραξη της συγκέντρωσης χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και κάποιων λιποπρωτεϊνών (δηλαδή σωματιδίων από λίπος και από πρωτεΐνες).

ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Τα λιπίδια του αίματος που συνήθως εξετάζονται ως δείκτες καρδιαγγειακής υγείας είναι:

  • Συνολική χοληστερόλη αίματος (ή ορού) -> Παράγεται από το ήπαρ αλλά προσλαμβάνεται και από τρόφιμα (κυρίως ζωικής προέλευσης).
  • LDL (κακή) χοληστερόλη -> λιποπρωτεΐνη υπεύθυνη για τη μεταφορά χοληστερόλης, μέσω του αίματος, απ’ το ήπαρ στους ιστούς του σώματος. Σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλεί συσσώρευση λίπους στις αρτηρίες (αθηροσκλήρωση).
  • HDL (καλή) χοληστερόλη -> λιποπρωτεΐνη υπεύθυνη για τη συλλογή χοληστερόλης από τους περιφερικούς ιστούς και την αποστολή πίσω στο συκώτι προς απέκκριση. Η επαρκής συγκέντρωσή της είναι σημαντική για την απαλλαγή της περίσσειας χοληστερόλης και για τη μείωση της δράσης της LDL.
  • Απολιποπρωτεΐνη Β-100 -> πρωτεϊνικό συστατικό των λιποπρωτεϊνών, συσχετίζεται με τα επίπεδα LDL και θεωρείται δείκτης κινδύνου για στεφανιαία νόσο.
  • Τριγλυκερίδια -> Συντίθενται στο ήπαρ αλλά προέρχονται και από τη διατροφή. Αποτελούν τον πιο κοινό τύπο λίπους που αποθηκεύεται στο λιπώδη ιστό του σώματος. Αυξημένα επίπεδα στο πλάσμα είναι σημάδι μεταβολικής ανωμαλίας.

*Να σημειωθεί ότι όταν αυτά τα λιπίδια διακυμαίνονται σε κανονικές συγκεντρώσεις είναι απαραίτητα για την καλή λειτουργία του οργανισμού.

Τα υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων και η χαμηλή HDL χοληστερόλη συνδυαστικά και με άλλους παράγοντες κινδύνου (π.χ. κάπνισμα) συνδέονται με αθηρωμάτωση (εναπόθεση πλάκας ανομοιογενούς σύστασης στις αρτηρίες) και αρτηριοσκλήρυνση, γεγονότα που αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, στηθάγχης και εμφράγματος του μυοκαρδίου. Συνήθως δεν παρουσιάζονται προειδοποιητικά συμπτώματα, ωστόσο οι αλλοιώσεις εξελίσσονται «αθόρυβα» στον οργανισμό. Αν οι τιμές των λιπιδίων διατηρούνται χρονίως εκτός των φυσιολογικών επιπέδων, ο καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι αυξημένος.
Η δυσλιπιδαιμία μπορεί να είναι είτε γονιδιακής αιτιολογίας (κληρονομική) είτε, πιο συχνά, απότοκος άλλων συνοδών νοσημάτων ή κακών υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών.

Είναι σημαντικό να υπολογιστεί και αξιολογηθεί το σκορ εκτίμησης καρδιαγγειακού κινδύνου το οποίο κατατάσσει τα άτομα σε χαμηλού, μέτριου και υψηλού κινδύνου για εμφάνιση εγκεφαλικού επεισοδίου, περιφερικής καρδιοπάθειας και καρδιακής προσβολής. Το σκορ αυτό λαμβάνει υπόψη τα επίπεδα συστολικής αρτηριακής πίεσης, την ηλικία, το φύλο, τις καπνιστικές συνήθειες και την ολική χοληστερόλη.

Περιπτώσεις υψηλού κινδύνου:

  • Άτομα με Heart Score 5-10%
  • Άτομα με έστω έναν αλλά ιδιαίτερα επιβαρυντικό παράγοντα κινδύνου (π.χ. υπέρταση σταδίου 3, υπερβολικό κάπνισμα)
  • Άτομα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία
  • Άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και διάρκεια ≥ 10 έτη ή με επιπρόσθετο παράγοντα κινδύνου

Περιπτώσεις πολύ υψηλού κινδύνου:

  • Άτομα με Heart Score≥10%
  • Άτομα με τεκμηριωμένη αθηρωματική νόσο (π.χ. στεφανιαία νόσο, ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, πάνω από 50% στένωση των καρωτίδων, περιφερική αρτηριακή νόσο, διαλείπουσα χωλότητα, ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής)
  • Άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και βλάβη οργάνου-στόχου
  • Ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Σημεία – κλειδιά για μείωση του κινδύνου ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακής νόσου:

  • Διακοπή καπνίσματος.
  • Υπολιπιδαιμική δίαιτα (χαμηλή σε κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα, πλούσια σε φυτικές ίνες).
  • Κατανάλωση τροφών εμπλουτισμένων με τις ευεργετικές φυτικές στερόλες και στανόλες.
  • Απώλεια (πλεονάζοντος) βάρους.
  • Σωματική δραστηριότητα (π.χ. ζωηρό βάδισμα για 30-60 λεπτά την ημέρα τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας).
  • Φαρμακευτική αγωγή, αν κριθεί απαραίτητο από τον θεράποντα ιατρό.
  1. Shattat G. F. A Review Article on Hyperlipidemia: Types, Treatments and New Drug Targets. Biomed
    Pharmacol J 2014
  2. Mach F, Baigent C, Catapano AL, Koskinas KC, Casula M, Badimon L, Chapman MJ, De Backer GG, Delgado V, Ference BA, Graham IM, Halliday A, Landmesser U, Mihaylova B, Pedersen TR, Riccardi G, Richter DJ, Sabatine MS, Taskinen MR, Tokgozoglu L, Wiklund O; ESC Scientific Document Group. 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk. Eur Heart J. 2020