ΚΕΤΟΓΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Αφορά ένα διατροφικό μοντέλο ιδιαίτερο και διαφορετικό, αλλά με επιστημονικά τεκμηριωμένο πρωτόκολλο και όφελος. Είναι η δίαιτα που δημιουργεί κετόνες, δηλαδή ουσίες που παράγονται από το μεταβολισμό του λίπους. Επειδή πρόκειται για μια αυστηρή δίαιτα, περιοριστική, διατροφικά ανεπαρκή και μη ισορροπημένη, πρέπει να γίνεται για συγκεκριμένο μόνο διάστημα, μόνο αν υπάρχει λόγος και πάντα υπό παρακολούθηση από ειδικό.

ΤΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΕΤΟΓΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ;

Η κετογένεση (παραγωγή κετονών) είναι μια διαδικασία που συμβαίνει, φυσικά, με χαμηλό ρυθμό, σχεδόν πάντα όταν κάποιος εφαρμόζει δίαιτα απώλειας βάρους.
Στην κετογονική δίαιτα, μειώνονται δραστικά οι υδατάνθρακες σε < 50γρ / ημέρα (μπορεί να φτάσουν και < 20γρ) και αυξάνονται πολύ τα λιπαρά φτάνοντας μέχρι και 70% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων. Με αυτούς τους ιδιαίτερους διαιτητικούς χειρισμούς, επιταχύνεται η δημιουργία κετονών. Λόγω της επιθετικής μείωσης των υδατανθράκων (κύρια πηγή γλυκόζης για τον οργανισμό), μειώνεται η διαθεσιμότητα γλυκόζης και οι κετόνες λειτουργούν ως εφεδρεία του εγκεφάλου για ενέργεια.

Στην κετογονική δίαιτα:
Αποκλείονται

  • Τρόφιμα πλούσια σε φυσικά ή πρόσθετα σάκχαρα (γλυκά, φρούτα, μέλι κ.ά.).
  • Αμυλούχες τροφές (όσπρια, ψωμί, ρύζι, πατάτες, κ.ά.)

Επιτρέπονται

  • Κάποια είδη μούρων λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες.
  • Πρωτεΐνες (κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, αυγό)
  • Λιπαρά (εστιάζοντας σε ελιές, ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηρούς καρπούς). Σημασία στην αύξηση του ακόρεστου (και όχι κορεσμένου ή trans) λίπους στη διατροφή.

 

Μετά την εφαρμογή του διατροφικού αυτού σχήματος και όταν επιτευχθεί το προσδοκώμενο αποτέλεσμα ή κριθεί απαραίτητο, γίνεται σταδιακή επανένταξη όλων των τροφών με τελικό στόχο τη μετάβαση προς ένα ισορροπημένο διατροφικό μοντέλο.

  • Στην 1η φάση της κέτωσης το άτομο μπορεί να αισθανθεί συμπτώματα παρόμοια με αυτά τη γρίπης όπως ζαλάδα, πονοκέφαλο, ναυτία και κόπωση. Ωστόσο το σώμα γρήγορα προσαρμόζεται στη χρησιμοποίηση των κετονών και η απόδοση επανέρχεται.
  • Η δυσκοιλιότητα είναι ένα ακόμα σύμπτωμα.
  • Η κακοσμία στόματος είναι επίσης αναμενόμενη, αλλά υποχωρεί σύντομα.
  • Επιπλέον, κάποιοι ηλεκτρολύτες, π.χ. μαγνήσιο και κάλιο, δύσκολα καλύπτονται διατροφικά με αυτό το σχήμα, άρα συνήθως προτείνεται η συμπληρωματική χορήγησή τους.

Η κετογονική διατροφή έχει σημαντικά οφέλη και ενδείκνυται για:

  • Τη διαχείριση της επιληψίας σε παιδιά και ενήλικες που δεν ανταποκρίνονται στα αντι-επιληπτικά φάρμακα.
  • Άτομα με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή σοβαρού βαθμού αντίσταση στην ινσουλίνη, καθώς συσχετίζεται με βελτίωση γλυκαιμικής ρύθμισης, μείωση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, μείωση διακύμανσης σακχάρου και μείωση της αντιδιαβητικής αγωγής. Ενθαρρυντικά αποτελέσματα και για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.
  • Ορισμένες περιπτώσεις δυσλιπιδαιμίας, καθώς συσχετίζεται με βελτίωση λιπιδαιμικού προφίλ, αύξηση της HDL (καλή χοληστερόλη), μείωση των τριγλυκεριδίων και μείωση της ενεργότητας του ενζύμου που παράγει χοληστερόλη στο συκώτι. Επίσης, οδηγεί σε αύξηση μεγέθους των LDL σωματιδίων, χωρίς να επηρεάζει τον αριθμό τους, στοιχείο θετικό καθώς όσο μικρότερα είναι τα LDL και περισσότερα σε αριθμό στο αίμα, τόσο πιο επικίνδυνα.
  • Ορισμένες περιπτώσεις παχυσαρκίας, καθώς συνδέεται με μείωση της όρεξης και αυξημένο ενεργειακό κόστος (καύσεις που γίνονται για βασικές λειτουργίες του οργανισμού).

 

Τέλος, υπάρχουν ενθαρρυντικά δεδομένα και για κάποιες άλλες καταστάσεις, όπως ακμή, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και νευρολογικές παθήσεις όπως νόσος Parkinson, Alzheimer κ.ά., αλλά χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

Οι κίνδυνοι υφίστανται αν κάποιος κάνει κετογονική δίαιτα ενώ δεν τη χρειάζεται ή την εφαρμόζει χωρίς επίβλεψη. Για παράδειγμα, σε ένα άτομο με διαβήτη τύπου 1 μπορεί να οδηγήσει σε υπογλυκαιμία αν δεν γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές.

Αντενδείκνυται σε:

  • Παιδιά και εφήβους
  • Εγκύους και θηλάζουσες
  • Άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών

* Σε άτομα με ιστορικό νεφρολιθίασης, χολολιθίασης και δυσλιπιδαιμίας χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.

  1. Møller G, Andersen HK, Snorgaard O. A systematic review and meta-analysis of nutrition therapy compared with dietary advice in patients with type 2 diabetes. Am J Clin Nutr. 2017;106(6):1394-1400.
  2. Sainsbury E, Kizirian NV, Partridge SR, Gill T, Colagiuri S, Gibson AA. Effect of dietary carbohydrate restriction on glycemic control in adults with diabetes: A systematic review and meta-analysis. Diabetes Res Clin Pract. 2018;139:239-252. doi:10.1016/j.diabres.2018.02.026
  3. Dhamija R, Eckert S, Wirrell E. Ketogenic diet. Can J Neurol Sci. 2013;40(2):158-167. doi:10.1017/s0317167100013676
  4. Volek JS, Sharman MJ, Forsythe CE. Modification of lipoproteins by very low-carbohydrate diets. J Nutr 2005; 135: 1339–1342