ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ

Πάθηση του λεπτού εντέρου, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ασθενούς αντιδρά έναντι του ίδιου του οργανισμού του, ως απόκριση στην κατανάλωση γλουτένης. Πρόκειται για μια αυτοάνοση, χρόνια νόσο που εμφανίζεται σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα. Μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιοδήποτε στάδιο ζωής, με την επίδραση κάποιου εξωτερικού – περιβαλλοντικού παράγοντα.

ΠΕΡΙ ΓΛΟΥΤΕΝΗΣ...

Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται κυρίως σε σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι. Η κατανάλωση γλουτένης (ακόμα και ίχνη) από άτομα με κοιλιοκάκη, προκαλεί αλλοιώσεις και φλεγμονή στον εντερικό βλεννογόνο καθώς και βλάβες σε άλλους ιστούς.
Ένα πεπτιδικό τμήμα της γλουτένης, οι προλαμίνες, φαίνεται να είναι υπεύθυνο για τις παραπάνω επιδράσεις.

  • Προλαμίνη σιταριού -> Γλιαδίνη
  • Προλαμίνη κριθαριού -> Χορδεΐνη
  • Προλαμίνη σίκαλης -> Σικαλίνη
  • Προλαμίνη βρόμης -> Αβενίνη

Προλαμίνες υπάρχουν και σε ρύζι και καλαμπόκι χωρίς να είναι όμως σε μορφή τοξική για άτομα με κοιλιοκάκη. Η κατανάλωση πατάτας μπορεί επίσης να γίνει με ασφάλεια. Επιπλέον, η βρόμη, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία επιβεβαιώνεται ως ασφαλής τροφή, παρ’ όλα αυτά μπορεί να επιμολυνθεί κατά την καλλιέργεια και αποθήκευσή της.

Το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ασθενούς με κοιλιοκάκη «επιτίθεται» σε διάφορους ιστούς και έτσι οι επιπλοκές της νόσου είναι πολυποίκιλες.

Γενικά, επιπλέον συμπτώματα – επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν είναι: Στεατόρροια, δυσώδη γκριζωπά κόπρανα, στοματικές πληγές, μυϊκές κράμπες, ειλεός, νευρολογικά προβλήματα, υπογονιμότητα.

  • Ιστορικό κοιλιοκάκης στην οικογένεια
  • Μεταλλάξεις των γονιδίων HLA-DQA1 και HLA-DQB1
  • Περιβαλλοντικοί παράγοντες
  • Παρουσία άλλων ασθενειών: Διαβήτης τύπου 1, νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα, νευρολογικές διαταραχές (π.χ. επιληψία), νόσοι θυρεοειδούς, σύνδρομο Down

Για τη διάγνωση της κοιλιοκάκης χρησιμοποιούνται τα κριτήρια της ESPGHAN (Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας Ηπατολογίας και Διατροφής) και είναι τα εξής:

  • Ηλικία > 2 χρονών
  • Ορολογικοί δείκτες (αντισώματα) θετικοί, στο αίμα
  • Ιστολογικά ευρήματα στη βιοψία λεπτού εντέρου συμβατά με κοιλιοκάκη
  • Κλινική εικόνα συμβατή με κοιλιοκάκη ή ομάδα υψηλού κινδύνου
  • Κλινική και ορολογική απάντηση στη δίαιτα χωρίς γλουτένη
  • Αποκλεισμός άλλων καταστάσεων οι οποίες μιμούνται την κοιλιοκάκη

Μοναδική θεραπεία για τη νόσο (μέχρι σήμερα) -> δίαιτα αυστηρά χωρίς γλουτένη, εφόρου ζωής.
Η δίαιτα πρέπει να είναι αυστηρή γιατί μπορεί μεν ο ασθενής να μην έχει συμπτώματα, αλλά η απορρόφηση θρεπτικών ουσιών να μην μπορεί να γίνει ολοκληρωμένα, με αποτέλεσμα να έχει χρόνια κόπωση και αναιμία, καταθλιπτικές αντιδράσεις, οστικά άλγη από οστεοπόρωση, χρόνια κακή υγεία κ.ά.
Η γλουτένη, εκτός από τη φυσική ύπαρξή της στα δημητριακά που προαναφέρθηκαν, είναι ένα συστατικό πολύ κοινό σε τυποποιημένα τρόφιμα που έχουν υποστεί βιομηχανική κατεργασία.
Επίσης, μπορεί να «επιμολύνει» την τροφή σε οποιαδήποτε φάση της παρασκευής της (καλλιέργεια, άλεση, αποθήκευση, μεταφορά ή παρασκευή). Βάσει Ευρωπαϊκής νομοθεσίας οι κατασκευαστές τροφίμων είναι υποχρεωμένοι να αναγράφουν εάν ένα προϊόν περιέχει ή όχι γλουτένη.

Προϊόντα «χωρίς γλουτένη»: Έχουν < 20ppm γλουτένης και θεωρούνται ασφαλή.

Προϊόντα πολύ χαμηλής γλουτένης: Έχουν 21-100ppm γλουτένης. Απαγορεύονται στην κοιλιοκάκη.

ΠΡΟΣΟΧΗ στην επιμόλυνση: Την επαφή, δηλαδή, ενός προϊόντος χωρίς γλουτένη με ίχνη γλουτένης από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η επαφή με προϊόντα που περιέχουν γλουτένη, λερωμένα σκεύη ή η αποθήκευση σε χώρους που υπάρχει αυτή (π.χ. φούρνος, ψωμιέρα, κ.λπ).

Επίσης, κάθε φορά που πρόκειται να υπάρξει εξωτερικό γεύμα πρέπει να ενημερώνονται οι υπεύθυνοι, προκειμένου να προσφερθεί ένα ασφαλές πιάτο.

  1. http://www.koiliokaki.com/el/syllogos/paneyropaikos-syllogos-aoecs
  2. Πανευρωπαϊκός Σύλλογος AOECS (Association of European Celiac Societies)
  3. https://medlineplus.gov/genetics/condition/celiac-disease/#inheritance
  4. https://www.healthdirect.gov.au/coeliac-disease 2020
  5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31905394/ 2020
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7409416/ 2020
  7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441900/#article-19095.s1 2020
  8. European Society for the Study of Coeliac Disease (ESsCD) guideline for coeliac disease and other gluten-related disorders 2019