Ως γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (GMOs), σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θεωρούνται τα τρόφιμα, των οποίων το γενετικό υλικό (το γνωστό μας DNA) έχει τροποποιηθεί με τεχνητό τρόπο, όπως π.χ. με την εισαγωγή γονιδίων από έναν διαφορετικό οργανισμό, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές της βιοτεχνολογίας και της γενετικής μηχανικής.
Οι απαρχές της δημιουργίας των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων, χρονολογούνται από πολύ παλιά, στη Νεολιθική Εποχή. Οι άνθρωποι τότε, χρησιμοποιούσαν παραδοσιακές μεθόδους τροποποίησης, όπως η επιλεκτική αναπαραγωγή και διασταύρωση, για την αναπαραγωγή φυτών και ζώων με πιο επιθυμητά χαρακτηριστικά π.χ. πιο μεγάλο μέγεθος και πιο έντονο χρώμα καρπών στα φυτά, μία διαδικασία, η οποία προφανώς χρειαζόταν μεγάλο χρονικό διάστημα για να επιφέρει τα προσδοκόμενα αποτελέσματα. Τα μεγάλα, λοιπόν, τεχνολογικά άλματα, έχουν οδηγήσει στην ταχύτερη και ευκολότερη ανάπτυξη τέτοιων οργανισμών.
O κύριος λόγος, που οδήγησε στη δημιουργία τέτοιων οργανισμών ήταν η ανάγκη για προστασία των καλλιεργειών από έντομα, ζιζανιοκτόνα και ιούς που προσβάλλουν φυτικά κύτταρα, ώστε να αποφευχθεί τόσο η επιβάρυνση της υγείας των ανθρώπων αλλά και η επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Πιο συγκεκριμένα, μερικά οφέλη της γενετικής τροποποίησης στη γεωργία, είναι οι αυξημένες αποδόσεις των καλλιεργειών, το μειωμένο κόστος παραγωγής τροφίμων ή/και φαρμάκων, η μειωμένη ανάγκη για φυτοφάρμακα, η ενισχυμένη σύνθεση και ποιότητα των τροφίμων, η αντοχή σε παράσιτα και ασθένειες, κ.ά.

Υπάρχουν επιπτώσεις από την κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων τροφίμων;

Για να προλάβουμε τις όποιες ανησυχίες, να αναφέρουμε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, τάσσονται υπέρ της κατανάλωσης των τροφίμων αυτών, δηλώνοντας μάλιστα ότι είναι τόσο ασφαλή όσο και τα συμβατικά τρόφιμα.
Ας δούμε, λοιπόν, αν οι λόγοι που δημιουργούν επιφυλάξεις στους καταναλωτές, ευσταθούν ή όχι!

1. Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα συνδέονται με καρκίνο.
   Τι ισχύει; Δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποστηρίζουν αυτή τη δήλωση. Ακόμη και ο Cancer Research UK, ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος οργανισμός έρευνας για τον καρκίνο στον κόσμo αλλά και η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, τονίζουν ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα προκαλούν καρκίνο, ούτε η αποφυγή τους συμβάλλει στην πρόληψη από οποιαδήποτε μορφή καρκίνου.
2. Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις.
   Τι ισχύει; Από την έναρξη της ευρείας άσκησης της σύγχρονης βιοτεχνολογίας στις αρχές της δεκαετίας του 1980, δεν έχει αναφερθεί κανένας άμεσος κίνδυνος από τα τρόφιμα αυτά για τη δημόσια υγεία και επιπλέον, οι κυβερνήσεις έχουν θεσπίσει αυστηρότατα μέτρα για την έγκρισή τους.
   Δεν υφίσταται καμία αναφορά τοξικότητας ή αλλεργιογόνου δράσης των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων σε ανθρώπους. Υπάρχουν, βέβαια, κάποιες αναφορές σχετικά με τις πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις των GMOs σε πειραματόζωα, οι οποίες έχουν καταρριφθεί.
3. Το DNA του γενετικά τροποποιημένου τρόφιμου μπορεί να μεταφερθεί σε ανθρώπινα κύτταρα.
   Τι ισχύει; Η μεταφορά γονιδίων από τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα σε κύτταρα του σώματος ή σε βακτήρια του γαστρεντερικού σωλήνα θα προκαλούσε ανησυχία εάν το μεταφερόμενο γενετικό υλικό μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία. Αν και η πιθανότητα μεταφοράς είναι χαμηλή, ενθαρρύνεται η χρήση τεχνολογίας μεταφοράς γονιδίων που δεν προκαλούν βλάβη στον ανθρώπινο οργανισμό (π.χ. αποφυγή μεταφοράς γονιδίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά).

Take home message:

Το μέλλον είναι πολλά υποσχόμενο για τις τεχνολογίες παραγωγής γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, ώστε να ενισχυθούν οι προσπάθειες της ανθρωπότητας για την κάλυψη των μελλοντικών παγκόσμιων αναγκών σε τρόφιμα και ζωοτροφές με βιώσιμο τρόπο.
Εμείς από την άλλη, χρειάζεται να είμαστε “ανοιχτοί“ στις νέες τεχνολογίες, όταν αυτές είναι προς όφελός μας και ταυτόχρονα να ακούμε και να συμβουλευόμαστε τους ειδικούς σε κάθε θέμα, ώστε να μην δημιουργούνται μύθοι και ανησυχίες.